Wat is de Wet DBA? Alles wat zzp’ers moeten weten
Als je als IT-professional werkt als zzp’er, dan heb je vast wel eens gehoord van de Wet DBA. Deze wet regelt wanneer je als echte zelfstandige wordt gezien en wanneer niet. De Wet DBA vervangt sinds 2016 de oude VAR-verklaring en heeft als doel schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Voor jou als IT-zzp’er betekent dit dat je moet kunnen aantonen dat je echt ondernemer bent en niet verkapt in loondienst werkt. Met de juiste kennis en voorbereiding werk je zonder zorgen als zelfstandige in de IT-sector. De Wet DBA staat voor Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties. Deze wet kwam in 2016 in
Als je als IT-professional werkt als zzp’er, dan heb je vast wel eens gehoord van de Wet DBA. Deze wet regelt wanneer je als echte zelfstandige wordt gezien en wanneer niet. De Wet DBA vervangt sinds 2016 de oude VAR-verklaring en heeft als doel schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Voor jou als IT-zzp’er betekent dit dat je moet kunnen aantonen dat je echt ondernemer bent en niet verkapt in loondienst werkt. Met de juiste kennis en voorbereiding werk je zonder zorgen als zelfstandige in de IT-sector.
Wat houdt de Wet DBA precies in?
De Wet DBA staat voor Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties. Deze wet kwam in 2016 in de plaats van de VAR-verklaring die jarenlang het uitgangspunt was voor zzp’ers. Het belangrijkste verschil? Bij de VAR-verklaring lag de verantwoordelijkheid vooral bij jou als zzp’er, maar met de Wet DBA delen opdrachtgever en opdrachtnemer samen de verantwoordelijkheid.
De overheid voerde deze wet in omdat er steeds meer mensen als schijnzelfstandige werkten. Dit zijn mensen die officieel zzp’er zijn, maar in de praktijk gewoon als werknemer functioneren. Voor de overheid betekent dit minder belastinginkomsten en voor jou als professional minder sociale zekerheid. De Wet DBA moet dit probleem oplossen door duidelijke criteria te stellen wanneer je echt zelfstandig bent.
Voor jou als IT-professional betekent de Wet DBA dat je samen met je opdrachtgever moet zorgen voor de juiste afspraken. Je kunt werken met een modelovereenkomst of zorgen dat je opdracht voldoet aan alle criteria voor echte zelfstandigheid. Het doel is simpel: voorkomen dat de Belastingdienst achteraf concludeert dat er sprake was van een dienstverband.
Wanneer ben je volgens de Wet DBA echt zelfstandig?
De Belastingdienst kijkt naar verschillende criteria om te bepalen of je echt zelfstandig bent. Als IT-professional moet je aan meerdere voorwaarden voldoen. Het gaat niet om één specifiek punt, maar om het totaalplaatje van je werkzaamheden.
De belangrijkste criteria voor echte zelfstandigheid zijn:
- Geen gezagsverhouding: Je bepaalt zelf hoe, wanneer en waar je werkt
- Vrije vervanging: Je mag iemand anders je werk laten doen
- Ondernemersrisico: Je draagt financiële risico’s en investeert in je bedrijf
- Meerdere opdrachtgevers: Je werkt niet alleen voor één klant
- Eigen materialen en middelen: Je gebruikt je eigen laptop, software en tools
In de IT-sector zie je vaak dat professionals langdurig bij één opdrachtgever werken. Dit hoeft geen probleem te zijn, zolang je maar aan de andere criteria voldoet. Werk je bijvoorbeeld als software developer aan een groot project? Zorg dan dat je duidelijke resultaatafspraken maakt, je eigen werktijden bepaalt en regelmatig thuis werkt. Dit versterkt je positie als zelfstandige.
Let extra op bij deze situaties:
- Je werkt fulltime op locatie bij de opdrachtgever
- Je gebruikt alleen de systemen en tools van de opdrachtgever
- Je wordt aangestuurd door een leidinggevende van de opdrachtgever
- Je neemt deel aan alle teamoverleggen en bedrijfsuitjes
Modelovereenkomsten: zo werk je ermee
Een modelovereenkomst is een vooraf door de Belastingdienst goedgekeurde overeenkomst tussen jou en je opdrachtgever. Als je volgens zo’n overeenkomst werkt, heb je zekerheid dat de Belastingdienst je opdracht niet als dienstverband ziet. Voor IT-professionals zijn er verschillende modelovereenkomsten beschikbaar.
Je vindt modelovereenkomsten voor onder andere:
- ICT-dienstverlening algemeen
- Software development
- IT-consultancy
- Projectmanagement in de IT
Het werken met een modelovereenkomst gaat in deze stappen:
- Download de juiste modelovereenkomst van de website van de Belastingdienst
- Vul samen met je opdrachtgever alle gegevens in
- Pas waar nodig de tekst aan je specifieke situatie aan
- Laat beide partijen de overeenkomst ondertekenen
- Bewaar de getekende overeenkomst in je administratie
Belangrijk om te weten: een modelovereenkomst geeft alleen zekerheid als je je ook echt aan de afspraken houdt. Werk je in de praktijk toch als werknemer, dan biedt de modelovereenkomst geen bescherming. De Belastingdienst kijkt altijd naar de feitelijke situatie.
| Type modelovereenkomst | Geschikt voor | Belangrijkste kenmerken |
|---|---|---|
| Algemene ICT-dienstverlening | Brede IT-opdrachten | Flexibel in te vullen, geschikt voor diverse IT-functies |
| Tussenkomst | Werken via bureau | Driehoeksrelatie tussen zzp’er, bureau en eindklant |
| Resultaatgericht | Projecten met duidelijk eindresultaat | Focus op oplevering, niet op uren |
Welke risico’s loop je zonder goede afspraken?
Werk je zonder modelovereenkomst of andere duidelijke afspraken? Dan loop je het risico dat de Belastingdienst je opdracht als dienstverband beoordeelt. De gevolgen kunnen flink zijn, zowel voor jou als voor je opdrachtgever.
Voor jou als opdrachtnemer betekent een naheffing:
- Je moet alsnog loonbelasting betalen
- Je verliest je ondernemersfaciliteiten zoals de zelfstandigenaftrek
- Je moet mogelijk BTW terugbetalen
- Je opdracht wordt omgezet in een dienstverband
Je opdrachtgever krijgt te maken met:
- Naheffing van loonbelasting en premies
- Boetes die kunnen oplopen tot 100% van het nageheven bedrag
- Verplichtingen als werkgever, zoals doorbetaling bij ziekte
In de praktijk zien we regelmatig IT-professionals die jarenlang zonder problemen werkten, maar bij een controle toch in de problemen komen. Een voorbeeld: een Java developer die drie jaar bij dezelfde opdrachtgever werkte, elke dag op kantoor verscheen en meedraaide in het vaste team. De Belastingdienst oordeelde dat hier sprake was van een dienstverband. Resultaat: een naheffing van tienduizenden euro’s voor beide partijen.
De handhaving van de Wet DBA ligt momenteel stil, maar dit betekent niet dat je geen risico loopt. De Belastingdienst kan nog steeds optreden bij kwaadwillendheid of als je opdrachtgever een melding krijgt. Bovendien kan de handhaving elk moment weer opstarten.
Praktische tips voor IT-zzp’ers
Als IT-zzp’er kun je veel doen om compliant te werken volgens de Wet DBA. Met deze praktische tips versterk je je positie als echte zelfstandige en voorkom je problemen met de Belastingdienst.
Checklist voor elke nieuwe opdracht:
- Maak duidelijke afspraken over het resultaat, niet over de uren
- Regel dat je zelf je werktijden bepaalt
- Spreek af dat je regelmatig vanaf andere locaties mag werken
- Gebruik je eigen laptop, software en andere middelen
- Zorg voor een vervangingsregeling in je contract
Tips voor onderhandeling met opdrachtgevers:
- Bespreek de Wet DBA al in het eerste gesprek
- Stel voor om met een modelovereenkomst te werken
- Benadruk dat goede afspraken beide partijen beschermen
- Wees flexibel, maar geef niet toe op essentiële punten
- Vraag om een vast aanspreekpunt, geen directe leidinggevende
Voor je administratie en documentatie:
- Bewaar alle overeenkomsten digitaal en op papier
- Houd een logboek bij van je werkzaamheden en locaties
- Documenteer je investeringen in opleiding en materiaal
- Maak facturen met duidelijke omschrijvingen van geleverde resultaten
- Bewaar correspondentie over zelfstandige keuzes die je maakt
Extra tips om je ondernemerschap te versterken:
- Werk voor meerdere opdrachtgevers, ook al zijn het kleine opdrachten
- Investeer zichtbaar in je bedrijf (cursussen, certificeringen, hardware)
- Profileer jezelf online als zelfstandig IT-professional
- Word lid van brancheverenigingen voor zzp’ers
Toekomst van de Wet DBA: wat staat je te wachten?
De Wet DBA staat al jaren ter discussie. De overheid werkt aan nieuwe wetgeving die duidelijker moet zijn voor zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers. Als IT-zzp’er is het belangrijk om op de hoogte te blijven van deze ontwikkelingen.
De belangrijkste aangekondigde wijzigingen:
- Een webmodule waarmee je zelf kunt toetsen of je echt zelfstandig bent
- Duidelijkere criteria voor het beoordelen van arbeidsrelaties
- Mogelijk een minimumtarief voor zzp’ers om schijnzelfstandigheid tegen te gaan
- Verduidelijking van de handhaving en sancties
Voor de IT-detacheringsmarkt hebben deze veranderingen grote impact. Veel IT-bedrijven werken nu al met eigen protocollen om compliant te zijn. Ze vragen om modelovereenkomsten, controleren of zzp’ers aan de criteria voldoen en weigeren soms opdrachten die te veel op een dienstverband lijken.
Hoe bereid je je voor op de toekomst?
- Blijf op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen via brancheverenigingen
- Versterk nu al je positie als ondernemer
- Bouw een divers klantenbestand op
- Investeer in specialistische kennis die je onderscheidend maakt
- Overweeg alternatieven zoals werken via een payroll-constructie
De verwachting is dat de nieuwe wetgeving meer duidelijkheid geeft, maar ook strengere eisen stelt. Voor echte ondernemers in de IT-sector hoeft dit geen probleem te zijn. Zorg dat je nu al je zaken goed op orde hebt, dan ben je klaar voor wat de toekomst brengt.
De Wet DBA blijft een belangrijk onderwerp voor IT-professionals. Door je goed te informeren en de juiste stappen te zetten, werk je zonder zorgen als zelfstandige. Gespecialiseerde werving selectie bureaus begrijpen de complexiteit van deze wetgeving en de impact op de IT-arbeidsmarkt. Voor senior professionals die op zoek zijn naar nieuwe uitdagingen, biedt executive search een waardevolle service om de juiste match te vinden. Bij ITRC volgen we de ontwikkelingen op de voet en delen graag onze kennis om de sector sterker te maken.