Hoe toets je of een IT-opdracht Wet DBA-proof is?
Om te toetsen of een IT-opdracht Wet DBA-proof is, controleer je of er sprake is van echte zelfstandigheid. Dit betekent dat de IT-professional zelf bepaalt hoe, wanneer en waar het werk wordt uitgevoerd, meerdere opdrachtgevers heeft, en ondernemersrisico draagt. Belangrijke documenten zijn een goedgekeurde modelovereenkomst of opdrachtovereenkomst waarin resultaatverantwoordelijkheid, vervangingsmogelijkheden en tariefafspraken duidelijk zijn vastgelegd. De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) vervangt sinds 2016 de VAR-verklaring en heeft grote impact op IT-detachering en freelance IT-professionals. Deze wet bepaalt wanneer iemand als zelfstandige of als werknemer wordt gezien. Voor IT-opdrachten betekent dit dat opdrachtgevers en opdrachtnemer samen verantwoordelijk zijn voor
Om te toetsen of een IT-opdracht Wet DBA-proof is, controleer je of er sprake is van echte zelfstandigheid. Dit betekent dat de IT-professional zelf bepaalt hoe, wanneer en waar het werk wordt uitgevoerd, meerdere opdrachtgevers heeft, en ondernemersrisico draagt. Belangrijke documenten zijn een goedgekeurde modelovereenkomst of opdrachtovereenkomst waarin resultaatverantwoordelijkheid, vervangingsmogelijkheden en tariefafspraken duidelijk zijn vastgelegd.
Wat is de Wet DBA en waarom is het belangrijk voor IT-opdrachten?
De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) vervangt sinds 2016 de VAR-verklaring en heeft grote impact op IT-detachering en freelance IT-professionals. Deze wet bepaalt wanneer iemand als zelfstandige of als werknemer wordt gezien. Voor IT-opdrachten betekent dit dat opdrachtgevers en opdrachtnemer samen verantwoordelijk zijn voor het voorkomen van schijnzelfstandigheid.
Het risico van schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer een IT-professional formeel als zelfstandige werkt, maar in de praktijk als werknemer functioneert. De gevolgen zijn aanzienlijk voor beide partijen. Opdrachtgevers riskeren naheffingen van loonbelasting en premies, terwijl opdrachtnemer mogelijk rechten als werknemer kan claimen. In de IT-sector komt dit vaak voor bij langdurige projecten waarbij de professional volledig is geïntegreerd in het team.
Voor IT-opdrachten is de wet extra relevant omdat veel werkzaamheden zich in een grijs gebied bevinden. Een softwareontwikkelaar die maandenlang aan hetzelfde project werkt, op kantoor van de opdrachtgever zit en gebruik maakt van hun systemen, loopt risico op schijnzelfstandigheid. De Belastingdienst kijkt niet naar papieren afspraken maar naar de werkelijke situatie.
Hoe herken je schijnzelfstandigheid bij IT-opdrachten?
Schijnzelfstandigheid bij IT-projecten herken je aan verschillende indicatoren. De belangrijkste is de gezagsverhouding: krijgt de IT-professional directe instructies over hoe het werk moet worden uitgevoerd? Als een developer dagelijks aanwijzingen krijgt van een projectmanager over specifieke werkwijzen, wijst dit op een werknemersrelatie.
Persoonlijke arbeid is een tweede belangrijke indicator. Kan de IT-professional zich laten vervangen door een collega? Bij echte zelfstandigheid mag je iemand anders sturen om het werk uit te voeren. In de praktijk zie je dit bij IT-opdrachten waarbij specifiek om één persoon wordt gevraagd en vervanging niet wordt geaccepteerd.
Economische afhankelijkheid vormt het derde risicosignaal. Werkt de IT-professional langdurig voor dezelfde opdrachtgever zonder andere klanten? Een systeembeheerder die twee jaar fulltime voor één bedrijf werkt, zonder andere opdrachten, vertoont kenmerken van economische afhankelijkheid.
Praktische voorbeelden uit de IT-sector maken het herkenbaar. Een data-analist die elke dag van 9 tot 5 op kantoor moet zijn, verplicht aanwezig is bij teamvergaderingen en vakantie moet aanvragen, functioneert als werknemer. Een IT-consultant die resultaatafspraken maakt, eigen werktijden bepaalt en voor meerdere klanten werkt, is waarschijnlijk wel zelfstandig.
Welke documenten en afspraken maken een IT-opdracht Wet DBA-proof?
Een goedgekeurde modelovereenkomst of zorgvuldig opgestelde opdrachtovereenkomst vormt de basis voor Wet DBA-compliance. Deze documenten moeten duidelijk vastleggen dat de IT-professional als ondernemer opereert, niet als werknemer. De overeenkomst beschrijft het resultaat dat wordt opgeleverd, niet de manier waarop het werk wordt uitgevoerd.
Resultaatverantwoordelijkheid moet expliciet zijn vastgelegd. In plaats van “40 uur per week programmeren” staat er bijvoorbeeld “oplevering van module X met functionaliteiten Y voor datum Z”. De IT-professional bepaalt zelf hoe dit resultaat wordt bereikt. Werktijden worden niet voorgeschreven, alleen eventuele beschikbaarheid voor overleg.
Vervangingsmogelijkheden zijn belangrijk om vast te leggen. De overeenkomst moet duidelijk maken dat de opdrachtnemer zich mag laten vervangen door een gekwalificeerde collega. Ook al gebeurt dit in de praktijk zelden, de mogelijkheid moet er zijn. Daarnaast staan er afspraken over eigen apparatuur, software-licenties en werklocatie.
Tariefafspraken onderscheiden ondernemers van werknemers. Een vast uurtarief of projectprijs zonder doorbetaling bij ziekte of vakantie benadrukt het ondernemersrisico. De overeenkomst vermeldt ook dat de opdrachtnemer verantwoordelijk is voor eigen verzekeringen, pensioen en belastingafdracht.
Wat zijn de praktische toetsingscriteria voor IT-opdrachten?
De praktische toetsingscriteria voor IT-opdrachten vormen een concrete checklist. Vrije invulling van werkzaamheden staat bovenaan: bepaalt de IT-professional zelf wanneer en hoe het werk wordt uitgevoerd? Bij ontwikkelaars betekent dit bijvoorbeeld dat zij zelf hun programmeeromgeving, tools en werkwijze kiezen zonder verplichte standaarden van de opdrachtgever.
Eigen apparatuur en tooling zijn belangrijke indicatoren. Werkt de IT-professional met eigen laptop, software-licenties en ontwikkelomgeving? Of wordt alles door de opdrachtgever verstrekt? Zelfstandigen investeren doorgaans in eigen professionele middelen en zijn niet afhankelijk van de infrastructuur van één opdrachtgever.
Het hebben van meerdere opdrachtgevers versterkt de positie als zelfstandige. Dit hoeft niet gelijktijdig, maar een IT-professional die regelmatig voor verschillende klanten werkt, toont ondernemerschap. Ook het actief acquireren van nieuwe opdrachten en het onderhouden van een professioneel netwerk zijn positieve signalen.
Ondernemersrisico moet zichtbaar aanwezig zijn. Dit betekent dat de IT-professional risico loopt bij ziekte, leegloop of projectvertraging. Een vaste maandvergoeding ongeacht geleverde prestaties wijst op een dienstverband. Echte ondernemers factureren op basis van geleverde resultaten of gewerkte uren zonder garantie op continuïteit.
Hoe voorkom je problemen met de Belastingdienst bij IT-inhuur?
Preventieve maatregelen beginnen bij het structureren van IT-opdrachten als echte zakelijke overeenkomsten. Vermijd langdurige een-op-een relaties waarbij de IT-professional volledig opgaat in de organisatie. Beperk opdrachten in tijd of zorg voor natuurlijke onderbrekingen waarin de professional voor andere klanten werkt.
Best practices voor contractvorming omvatten het gebruik van goedgekeurde modelovereenkomsten waar mogelijk. Beschrijf opdrachten in termen van op te leveren resultaten, niet in uren aanwezigheid. Voorkom detaillistische werkinstructies en laat de IT-professional zelf bepalen hoe doelen worden bereikt.
Werkwijze-afspraken moeten de zelfstandigheid respecteren. Plan overlegmomenten zonder verplichte aanwezigheid. Sta toe dat de IT-professional op eigen locatie werkt wanneer dit mogelijk is. Behandel de professional als externe leverancier, niet als teamlid in de hiërarchie.
Documentatie speelt een belangrijke rol bij eventuele controles. Bewaar niet alleen contracten maar ook correspondentie die de zelfstandige werkrelatie bevestigt. Periodieke evaluatie van de werkrelatie helpt om sluipende veranderingen te signaleren. Wat begint als zelfstandige opdracht kan in de praktijk evolueren naar een werknemersrelatie.
Wanneer kies je voor detachering in plaats van freelance inhuur?
Detachering via een IT-detacheringsbureau biedt zekerheid wanneer de grens tussen zelfstandigheid en dienstverband onduidelijk is. Bij langdurige projecten waarbij de IT-professional intensief samenwerkt met het vaste team, voorkomt detachering discussies over de Wet DBA. Het detacheringsbureau is de werkgever en draagt alle risico’s.
De vergelijking tussen inhuurvormen laat zien dat detachering voordelen heeft bij functies die structurele aansturing vereisen. Een teamleider die dagelijks medewerkers moet aansturen, past beter in een detacheringsconstructie dan als zelfstandige. Ook bij junior IT-professionals die begeleiding nodig hebben, is detachering vaak passender.
Situaties waarin detachering de voorkeur heeft zijn onder andere bij vervanging van zieke medewerkers, tijdelijke capaciteitsuitbreiding en rollen met veel interne afhankelijkheden. Het detacheringsbureau neemt de administratieve last over en zorgt voor vervanging bij uitval. Dit geeft rust en zekerheid aan beide kanten.
Voor specialistische kortdurende projecten blijft freelance inhuur interessant. Een IT-architect die een specifiek ontwerp maakt of een security-specialist voor een audit, past goed in het profiel van zelfstandig professional. De keuze hangt af van de aard van het werk, de duur en de mate van integratie in de organisatie. Bij twijfel biedt detachering via een betrouwbare partner zoals IT Resource Company de meeste zekerheid en flexibiliteit voor alle partijen. Voor organisaties die zoeken naar de juiste IT-professionals via werving selectie of specialistische executive search diensten, is het belangrijk om van tevoren de juiste inhuurvorm te bepalen.