Skip to main content

Van handhavingsmoratorium naar actieve controle: voorkom schijnzelfstandigheid en hoge boetes

De Wet DBA 2025 brengt belangrijke veranderingen voor organisaties die met zzp’ers werken. Na jaren van handhavingsmoratorium start de Belastingdienst in 2025 met actieve handhaving van de DBA wetgeving. Dit betekent dat opdrachtgevers hun samenwerkingen met zelfstandigen kritisch moeten beoordelen om schijnzelfstandigheid te voorkomen. De wet blijft gericht op het beschermen van werkenden tegen schijnzelfstandigheid, maar de handhaving wordt strenger met mogelijke naheffingen, boetes en persoonlijke aansprakelijkheid voor bestuurders.

Wat is de Wet DBA precies?

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is sinds 1 mei 2016 van kracht en vervangt de oude VAR-verklaring. Deze DBA wetgeving legt de verantwoordelijkheid voor het correct beoordelen van arbeidsrelaties volledig bij de opdrachtgever. Het hoofddoel is het tegengaan van schijnzelfstandigheid, waarbij mensen formeel als zzp’er werken maar feitelijk in een gezagsverhouding staan die past bij een dienstverband.

Voor IT-detachering betekent dit dat je als opdrachtgever zelf moet bepalen of een IT-professional daadwerkelijk als zelfstandige werkt. Je kunt niet meer vertrouwen op een VAR-verklaring van de opdrachtnemer. De wet beschermt werkenden tegen situaties waarin ze gedwongen worden als zzp’er te werken terwijl ze eigenlijk in loondienst horen.
De Belastingdienst hanteert verschillende criteria om te beoordelen of sprake is van een arbeidsovereenkomst. Denk aan de mate van zeggenschap over het werk, de mogelijkheid tot vervanging, het ondernemersrisico en de integratie in de organisatie. Bij twijfel kan je gebruikmaken van goedgekeurde modelovereenkomsten DBA die deels zekerheid bieden over de fiscale kwalificatie van de arbeidsrelatie. De feitelijke uitvoering moet overeenkomen met wat in het contract staat.

Welke veranderingen brengt de Wet DBA in 2025?

Het belangrijkste nieuws voor 2025 is de overgang van het handhavingsmoratorium naar actieve handhaving door de Belastingdienst. Dit moratorium gold sinds 2016 vanwege onduidelijkheid over de wet, maar na jaren van voorlichting en verduidelijking start de daadwerkelijke handhaving Wet DBA. Organisaties kunnen niet langer rekenen op coulance bij overtredingen.

De Belastingdienst heeft aangekondigd zich vooral te richten op evidente gevallen van schijnzelfstandigheid en kwaadwillende opdrachtgevers. Nieuwe richtlijnen verduidelijken wanneer sprake is van gezag en persoonlijke arbeid. Ook komen er aanpassingen in bestaande modelovereenkomsten om deze beter aan te laten sluiten bij de praktijk van moderne arbeidsrelaties, vooral in sectoren zoals IT waar flexibel werken de norm is.

Voor de IT-sector betekent dit extra aandacht voor langdurige detacheringsconstructies waarbij IT-professionals jarenlang bij dezelfde opdrachtgever werken. De grens tussen echte zelfstandigheid en schijnzelfstandigheid wordt scherper bewaakt, met name bij functies op operationeel niveau waar vaak sprake is van directe aansturing.

Hoe bepaal je of iemand echt zelfstandig is?

Het onderscheid tussen echte zelfstandigheid en schijnzelfstandigheid draait om verschillende praktische criteria. De belangrijkste factor is de gezagsverhouding: kan de opdrachtgever bepalen hoe, wanneer en waar het werk wordt uitgevoerd? Bij echte zelfstandigen ligt de focus op het resultaat, niet op de manier waarop dit wordt bereikt.

Andere belangrijke indicatoren voor echte zelfstandigheid zijn:
•De mogelijkheid om werk te weigeren of door anderen te laten uitvoeren
•Het dragen van ondernemersrisico, zoals het risico op wanbetaling
•Werken voor meerdere opdrachtgevers tegelijkertijd
•Eigen bedrijfsmiddelen en investeringen in de onderneming
•Vrijheid in werktijden en werklocatie
•Geen integratie in de bedrijfsprocessen van de opdrachtgever

Voor IT-functies op tactisch en strategisch niveau is het vaak makkelijker om echte zelfstandigheid aan te tonen. Deze professionals werken projectmatig, hebben specifieke expertise en opereren vaak voor meerdere opdrachtgevers. Bij operationele IT-functies ligt dit genuanceerder, vooral wanneer de professional volledig is geïntegreerd in een ontwikkelteam of dagelijks wordt aangestuurd door een leidinggevende van de opdrachtgever.

Wat zijn de risico's bij overtreding van de Wet DBA?

De financiële consequenties bij constatering van schijnzelfstandigheid zijn aanzienlijk. Als de Belastingdienst oordeelt dat sprake is van een dienstverband, volgen naheffingen voor loonbelasting en premies werknemersverzekeringen over maximaal vijf jaar. Deze bedragen kunnen oplopen tot tienduizenden euro’s per arbeidsrelatie, vooral bij goedbetaalde IT-professionals.

Naast naheffingen riskeert je als opdrachtgeverschap ook boetes die kunnen oplopen tot 100% van de verschuldigde belastingen en premies. Bij grove schuld of opzet kan zelfs strafrechtelijke vervolging volgen. Bestuurders van rechtspersonen kunnen persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor belastingschulden wanneer zij wisten of hadden moeten weten dat sprake was van schijnzelfstandigheid.

De reputatieschade kan voor organisaties binnen de zakelijke dienstverlening en (semi)overheid nog zwaarder wegen dan de financiële gevolgen. Negatieve publiciteit over het ontduiken van werkgeverslasten schaadt het imago en kan leiden tot verlies van opdrachten. Voor IT-detacheringsbureaus betekent dit extra risico’s in de keten, waarbij zowel het bureau als de eindopdrachtgever aansprakelijk kunnen worden gesteld.

Hoe kun je als opdrachtgever veilig werken met zzp'ers?

Veilig samenwerken met een zelfstandige zonder personeel begint met het gebruik van goedgekeurde modelovereenkomsten. Deze door de Belastingdienst geaccordeerde contracten bieden zekerheid over de fiscale kwalificatie van de arbeidsrelatie. Let wel: het ondertekenen van zo’n overeenkomst is geen vrijbrief. De feitelijke uitvoering moet overeenkomen met wat in het contract staat.

Documenteer de arbeidsrelatie zorgvuldig vanaf het begin. Bewaar alle communicatie over opdrachten, facturatie en werkafspraken. Zorg dat uit deze documentatie blijkt dat de zzp’er daadwerkelijk als ondernemer opereert. Vermijd e-mails waarin je spreekt over ‘je moet aanwezig zijn’ of ‘ik verwacht je om 9 uur’. Formuleer opdrachten resultaatgericht en laat ruimte voor eigen invulling door de professional.

Praktische tips voor compliant samenwerken

•Evalueer elke samenwerking minimaal jaarlijks op de criteria van zelfstandigheid

•Voorkom dat zzp’ers langer dan twee jaar fulltime voor je organisatie werken

•Stimuleer dat zzp’ers ook voor andere opdrachtgevers werken

•Behandel zzp’ers niet als werknemers in bedrijfsprocessen en communicatie

•Train leidinggevenden in het correct omgaan met externe professionals

Belangrijkste aandachtspunten voor 2025

De overgang naar actieve handhaving van de Wet DBA 2025 vraagt om concrete voorbereidingen binnen je organisatie. Start met het in kaart brengen van alle huidige samenwerkingen met zzp’ers en toets deze aan de criteria voor echte zelfstandigheid. Contracten die al jaren lopen verdienen extra aandacht, vooral wanneer de zzp’er feitelijk als werknemer functioneert.

Zet een intern beoordelingsproces op waarbij nieuwe opdrachten standaard worden getoetst aan de DBA-criteria. Betrek hierbij zowel de inkoopafdeling als HR en juridische zaken. Voor complexe situaties in de IT-detachering kan het verstandig zijn om externe expertise in te schakelen. De investering in goede processen weegt ruimschoots op tegen de risico’s van naheffingen en boetes.

De zzp regelgeving 2025 biedt ook kansen voor organisaties die hun zaken goed op orde hebben. Door transparant en correct om te gaan met arbeidsrelaties positioneer je jezelf als betrouwbare opdrachtgever. Dit trekt de beste zelfstandige professionals aan die bewust kiezen voor ondernemerschap. IT Resource Company helpt bedrijven bij het navigeren door deze complexe regelgeving terwijl we tegelijkertijd de beste IT talenten vinden voor uw organisatie.